قرآن پژوهی
تحلیل مستندات قرآنی حرمت ازدواج سفید
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
2 دانش پژوه سطح 4 موسسه آموزش عالی حوزوی معصومیه
چکیده
در سال‌های اخیر در برخی از جوامع اسلامی، به پیروی از فرهنگ غرب، روابط جنسی خارج از چارچوب شرعی و قانونی بین زن و مرد در قالب پدیده‌ای به نام ازدواج سفید رواج یافته است. این نوع رابطه در جامعه، باعث ناهنجاری‌ها و تبعات سوئی در نظام خانواده و اجتماع شده است. حقیقت ازدواج سفید، همان دوست پسر و دوست دختر داشتن بدون رعایت ضوابط شرعی و قانونی که معمولا به‌صورت مخفیانه صورت می‌گیرد، است. این نوع ارتباط در زمان جاهلیت با عنوان «اتخاذ خدن» معمول بوده است. قرآن کریم از این نوع ارتباط نهی کرده و آن را به رسمیت نشناخته است. در این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی، با مراجعه به آیات قرآن و استفاده از تفاسیر، دقت در شأن نزول آیات از جمله آیات 21 و 25 سورۀ نساء و آیۀ ۵ سورۀ مائده و با تطبیق آن بر آنچه که امروز به‌عنوان ازدواج سفید مطرح، مستندات قرآنی عدم صحت چنین ازدواجی بررسی می‌شود.
کلیدواژه‌ها
- قرآن کریم.
- آلوسی، سید‌محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: علی عطیه، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1415ق.
- ا‌‌بن‌عاشور، محمد طاهر‌بن‌محمد، التحریر و التنویر، لبنان: موسسه التاریخ العربی، 1420ق.
- ا‌‌بن‌کثیر دمشقی، اسماعیل ابن‌عمرو، تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: محمدحسین شمس‌الدین، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1419ق.
- ا‌‌بن‌فارس، احمد، مقاییس اللغه، چاپ دوم، مصر: مکتبة المصطفی البابی المجلسی، 1404ق.
- ا‌‌بن‌منظور، محمد‌‌بن‌مکرم، لسان العرب، بیروت: دار صادر، 1414ق.
- احمدی، کامیل، خانه‌‌ای بر روی آب (پژوهشی جامع در باب ازدواج موقت در ایران)، تهران: نشر شیرازه، ۱۳۹۷ق.
- اسدی‌نسب، محمدعلی، مبانی قرآن‌شناختی علم دینی، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و‌اندیشه، 1401ق.
- ارجمند دانش، جعفر، آیتی، سید‌محمد رضا، عربیان، اصغر، ماهیت، مشروعیت و آثار ازدواج سفید، فصلنامه علمی پژوهشی فقه و مبانی حقوق اسلامی، سال 11، شماره 4، زمستان 1397ش.
- انصاری، مرتضی، کتاب النکاح، قم، کنگرۀ دویستمین سالگرد تولد شیخ مرتضی انصاری، 1415ق.
- ---------، کتاب المکاسب، قم: مؤسسه باقری، 1420ق.
- بابایی، احمد علی، برگزیده تفسیر نمونه، قم: دارالکتب الاسلامیه، 1377ش.
- بحرانى، یوسف، الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره، ج23، قم: جامعه مدرسین، 1405ق.
- برازش، علی رضا، تفسیر اهل بیت^، تهران: نشر امیر کبیر، 1394ش.
- جرجانی، علی‌بن‌محمد، تعریفات، بیروت: دارالکتب العلمیة، 1404ق.
- جزیری، عبد الرحمن، الفقه علی المذاهب الاربعه، قاهره، بی‌نا، 1392ق.
- جصاص، احمد‌بن‌علی، احکام القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1405ق.
- جوهری، اسماعیل ابن‌حماد، الصحاح فی اللغة، بیروت: دارالکتب الاسلامیه، 1420ق.
- حر عاملی، محمد‌بن‌حسن، وسائل الشیعه، بیروت: آل البیت^، 1409ق.
- حسینی جرجانی، سید‌امیر ابوالفتوح، آیات الاحکام، تهران: نوید، 1404ق.
- خویی، سیدابوالقاسم، مبانی فی شرح العروة الوثقی، قم: موسسة احیاء آثار الامام الخویی، بی‌تا.
- رازی، فخرالدین، تفسیر الکبیر، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی، بی‌تا.
- راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد،المفردات فی غریب القرآن، بیروت: دارالقلم، 1412ق.
- رفیعی موحد، مهدی، بررسی تفسیری اتخاذ اخدان در آیات قرآن کریم، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات تفسیری، شماره 22، 1394ش.
- زحیلی، وهبة المصطفی، التفسیر المنیر فی العقیده و الشریعه و المنهج، بیروت: دارالفکر المعاصر، 1418ق.
- شافعی، ابوالعباس احمدبن‌عمر، احکام الزواج علی المذاهب الاربعه، 1406ق.
- شبر، سید‌عبدالله، تفسیر القرآن الکریم، بیروت: دارالبلاغه، 1412ق.
- صادقی تهرانی، محمد، رساله نوین، تهران: انتشارات امید فردا، 1384ش.
- صافی، محمود، الجدول فی اعراب القرآن، دمشق: دارالرشید، 1417ق.
- طباطبایی، محمدحسین، قرآن در اسلام، قم: مؤسسه بوستان کتاب، 1388ش.
- ----------------، تفسیر المیزان، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1390ق.
- طبری، ابوجعفر محمد ابن‌جریر، جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفة، 1412ق
- طبرسی، ابوعلی‌فضل‌بن‌الحسن، مجمع البیان، قم: مکتبة آیةالله النجفی مرعشی، 1403ق.
- ----------------، ترجمه تفسیر مجمع البیان، تهران: فراهانى، 1403ق.
- طریحی، فخرالدین‌بن‌محمد، مجمع البحرین، تهران: انتشارات مرتضوى، 1375ش.
- طوسی، محمد‌بن‌حسن، تهذیب الاحکام، چاپ چهارم، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1365ش.
- -----------------، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، بیروت: دارالکتاب العربی، 1400ق.
- فضل الله، محمدحسین، تفسیر من وحی القرآن، بیروت: انتشارات دارالملاک، 1419ق.
- فراهیدی، خلیل ابن‌احمد، کتاب العین، قم: انتشارات هجرت، 1410ق.
- قمی، علی‌بن‌ابراهیم، تفسیر قمی، قم: دارالکتاب، 1367ق.
- قرشى بنایى، على‌اکبر، قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1412ق.
- قرطبی، محمد ابن‌احمد، الجامع لاحکام القرآن، تهران: ناصر خسرو، 1364ش.
- کرکی، نورالدین علی‌بن‌حسین، جامع المقاصد، مؤسسه آل البیت^، 1414ق.
- کلینی، محمد‌بن‌یعقوب، اصول کافی، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1365ش.
- کمپانی اصفهانى، محمدحسین، حاشیه کتاب المکاسب، قم: أنوار الهدى، 1418ق.
- کیاهراسى، على‌بن‌محمد، احکام القرآن (کیاهراسى)، چاپ اول، بیروت: دارالکتب العلمیة، منشورات محمد علی بیضون، 1422ق.
- محقق حلی، جعفر‌بن‌حسن‌بن‌یحیی، المختصر النافع فی فقه الامامیه، قم: موسسه مطبوعات دینی، 1318ق.
- مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368ش.
- مراغی حسینی، میرعبدالفتاح، العناوین الفقهیة، قم: موسسة النشرالاسلامی، 1417ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، انوار الفقاهه، کتاب النکاح، قم: انتشارات مدرسه امام علی×، 1425ق.
- --------------، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الإسلامیه، 1371ش.
- -----------، کتاب النکاح (فارسی)، محقق و مصحح: محمدرضا حامدی و مسعود مکارم، قم: انتشارات مدرسه امام علی‌بن‌ابی‌طالب×، 1424ق.
- گروه نویسندگان، منشور مرجعیت قرآن کریم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم: 1399ش.
- موسوی خمینی، روح الله، تحریر الوسیلة، قم: دارالعلم، 1986ق.
- -----------------، کتاب البیع، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینى، 1421ق.
- نراقی، احمد‌بن‌محمد مهدی، مستند الشیعة، قم: آل البیت^، 1415ق.
- نوری، یحیی، اسلام و عقائد بشری یا جاهلیت و اسلام، چ هشتم، تهران: انتشارات مجمع تحقیقات اسلامی، 1354ق.
- وکیلی، الهه، نگرش تطبیقی زن در آیینه قرآن، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، 1370ش.
- وبگاه واژه نامه‌های آکسفورد، وابسته به انتشارات دانشگاه آکسفورد.